De kleurrijke wereld van film

Door: Maureen Vreeburg

Ik ben zelf recentelijk mij meer bezig gaan houden met kleuren in films. Als eerste werd ik mij er bewuster van doordat Mireille (zie vorige artikel) mij een Instagram account (@colorpalette.cinema) stuurde over kleurenpaletten in films. Daarna leerde mijn zus Sharon er meer over in haar filmklas van haar opleiding en droeg dit weer over aan mij. Dit boeide mij enorm, dus toen ben ik mij er zelf meer in gaan verdiepen. Kleuren kunnen je zoveel vertellen over een film. Ze kunnen een gevoel overbrengen, onderscheid laten zien tussen elementen en overgangen in een film duidelijk maken.

Tekening door: Maureen Vreeburg

Voordat ik inga op de verschillende functies van kleur in films, wil ik jullie iets meer vertellen over kleur. Het ‘dna’ van kleur is HSB. Dit staat voor Hue, Saturation en Brightness. Hue is eigenlijk de kleur zelf. Saturation is de hoeveelheid kleur, dus de levendigheid, oftewel de intensiteit, van die kleur die je ziet. En Brightness is natuurlijk hoe licht of donker de kleur is.

Sinds het begin van cinema wordt er al gebruik gemaakt van kleuren in films. Ja, zelfs vóór de kleurenfilm. Toen maakten filmmakers gebruik van ofwel het met de hand inkleuren van films, ofwel de hele film sepia of blauw maken. Nog voordat geluid in films voorkwamen, stopten filmmakers als kleur in hun films. Vroeger werd cinema heel erg gezien als een ontsnapping aan de realiteit. Even de echte wereld ontvluchten en opgaan in de wonderlijke wereld van films. Kleuren gaven een film een extra magische laag.

Kleuren hebben meerdere functies in films. Ze kunnen een gevoel overbrengen. Benjamin Christensen was één van de eerste filmmakers die de psychologische reacties van de mens op verschillende kleuren doorhad. Zo reageren mensen het heftigst op de kleur rood. Rood werd altijd gebruikt om agressie en gevaar te laten zien. Later werd rood ook toegepast voor passie en liefde. Door een blauwe tint toe te voegen, krijg je er meer een eenzaam en koud gevoel. Geel wordt vaak gebruikt om vrolijke of nostalgische beelden te laten zien, omdat geel je een warm gevoel geeft. Een felle groen geeft je een gevoel van hoop, maar een grauwe, bleke groen wordt juist weer gebruikt om grauwheid en leegte te benadrukken. Er zijn natuurlijk ook geen vaststaande regels voor welke kleur je waarvoor moet toepassen. Veel filmmakers spelen juist met dit idee en gooien het net andersom.

Ook kunnen ze onderscheid laten zien tussen bepaalde elementen in een film. Bijvoorbeeld heden en verleden of toekomst, of tussen verschillende karakters die bepalende kleuren dragen in hun kleding. Hiervan is de film Little Women (2019) een prachtig voorbeeld. Elke dochter van de familie March heeft een eigen kleurenpalet voor hun outfits in de film. Meg heeft lavendel en groen, Jo rood en indigo, Beth roze en bruin en Amy lichtblauw. De moeder van de dochters draagt kleding uit alle paletten van de dochters, ze combineert deze. Ook zie je in deze film dat de flashbacks naar het verleden een veel meer gelige gloed hebben en juist de shots in het heden veel blauwer zijn. Dit is gedaan om te benadrukken dat ze nu het verleden erg missen en terugkijken op de herinneringen met een verlangen naar iets wat nu voorbij is. Ik keek afgelopen weekend The Princess Switch (2019) weer (blijft een leuke kerstfilm) en hier zat de typische toepassing in dat de slechterik werd benadrukt door de kleur rood. De protagonist Stacy, die een bakker is, droeg tijdens een wedstrijd een lichtblauw schort. Dit laat goedheid en onschuld zien. Haar tegenstander, die heel gemeen is en de boel probeert te saboteren, draagt een duidelijk fel rood schort. De film Hero (2002) laat door middel van verschillende kleuren verschillende perspectieven van een verhaal zien. Zwart, wit, rood, blauw en groen. De film is eigenlijk vijf keer de vertelling van hetzelfde verhaal. Steeds vanuit een ander perspectief.

Ten derde kunnen kleuren in films ook overgangen aangeven. Een bekend gebruikt voorbeeld is het laten zien dat een karakter verandert in een film. Zo begint Walter White in de serie Breaking Bad steeds donkerder rood te dragen, als hij slechter begint te worden. Ook zie je in films verandering in kleur van een karakter als zijn/haar mindset verandert, bijvoorbeeld na de dood van een geliefde, of door losgebroken te worden van een situatie.

Je hebt veel verschillende kleurenpaletten die gebruikt worden in films. Zo heb je balans in kleur, dus kleuren die bij elkaar horen in het kleurenschema. Dit geeft je een harmonieus gevoel. Ook kunnen filmmakers soms complementaire kleuren toepassen in hun kleurenpaletten. Deze kleuren staan eigenlijk recht tegenover elkaar. Dus geel-paars, blauw-oranje en rood-groen. Soms wordt ook een gebalanceerd kleurenschema in een film doorbroken met een kleur die er van afwijkt. Dit wordt soms gedaan om de aandacht van de kijker naar een bepaald onderwerp te leiden of om aan te geven dat er onrust aankomt. Hiermee leiden de kleuren in een film je tot bepaalde gebeurtenissen.

Een echte grootmeester in het kleurgebruik in films is Wes Anderson. Zijn films zijn niet alleen opvallend kleurrijk door de hoge saturatie en hue, maar vertellen je ook veel over het verhaal. Het opvallende en controversiële aan Anderson is dat hij juist verdrietige of duistere scènes in films enorm kleurrijk maakt. Traditioneel gezien maken filmmakers de verdrietige of mineur scènes juist grauwer door de saturatie te verlagen en het donkerder te maken. Hier gaat Anderson recht tegen in. Een goed voorbeeld van hoe Anderson enorm speelt met kleur is The Grand Budapest Hotel (2014). Deze film zit bomvol kleur. In het palet van de film zit rood, geel, blauw, roze, paars en meer. In de film zijn de kleuren zo opvallend fel en intens, dat het deels ook de lading van heftige momenten in de film er af haalt. Ik ervaar de film als een leuke, goede film, terwijl er best veel zware dingen in voorkomen. Door de kleurrijke beelden word je minder meegesleept in deze heftige momenten, waardoor de film luchtiger oogt dan dat het daadwerkelijk is. De kleuren in de film geven het ook een onechte toon. De film heeft deze toon ook wel door de stijl van narratief, maar kleur is een zeer belangrijk aspect van de film. Ook bij de film Moonrise Kingdom (2012) heeft hij op een prachtige manier gebruik gemaakt van kleur. De gehele film heeft een warme tint. Ook gebruikt hij een harmonieus kleurenschema, met geel en bruin. Dit geef je een rustgevend en nostalgisch gevoel.

Bron: Fox Searchlight Pictures

Dus, kleuren vertellen je een hoop over de toon en stemming van de film. Ze kunnen je onderscheid laten zien tussen tijdsbeelden of karakters. Ook kunnen ze je vertellen dat er iets spannend gaat gebeuren, of dat er een verandering aan zit te komen. Let de volgende keer dat je een film kijkt op of er bepaalde kleuren uit knallen en wat deze kleuren je proberen te vertellen. Welke kleuren aan welk onderwerp worden gekoppeld, wat voor gevoel jou de kleuren geven en of er gebruikt gemaakt wordt van complementaire kleuren. Je zal zien dat de kleuren je soms meer kunnen vertellen over het plot van de film dan je denkt.