Levenslessen uit My Octopus Teacher

Door: Maureen Vreeburg

Deze week ga ik jullie vertellen over levenslessen die ik geleerd heb uit de nieuwe Netflix sensatie: ‘My Octopus Teacher’. Deze documentaire kwam uit op 7 september dit jaar. De film is gemaakt door Pippa Ehrlich en James Reed, met in de hoofdrol de Zuid-Afrikaanse filmmaker Craig Foster. Als je deze documentaire nog niet gezien hebt, raad ik echt aan om nog even niet verder te lezen en eerst de film te kijken! Daarna moeten jullie natuurlijk wel metéén dit artikel lezen he he.

Tekening door: Maureen Vreeburg

*Spoiler alert*

Craig Foster vertelt aan het begin van de documentaire dat hij altijd filmmaker geweest is, maar dat het hem op een punt allemaal teveel werd. Hij werkte non-stop, sliep bijna niet en zelfs zijn gezin leed eronder. Hij verloor zijn passie voor filmmaken.. Toen is hij gaan nadenken, terug tot zijn jeugd, wat hem toen gelukkig maakte. Het antwoord was: zwemmen, de oceaan. Hij genoot als kind altijd van de prachtige oceaan en de natuur onderwater. Dus besloot hij om weer te gaan zwemmen in de oceaan. Naarmate hij meer onderwater was, leerde hij om steeds langer zijn adem in te houden. Op een dag zag hij een octopus en was zo weggeblazen door dit dier. Hij besloot haar elke dag op te zoeken en dit deed hij maandenlang. Hij won het vertrouwen van haar en leerde zo de geheimen van haar wereld kennen, zelfs dingen die in de wetenschap nog onbekend waren. Hij leerde over hoe ze jaagde, hoe ze at, hoe ze haaien uit de weg ging, hoe ze paarde, hoe ze leefde. Hij bouwde een vriendschap op met haar. Zo volgde hij haar ongeveer een jaar lang.

De film heet niet voor niets ‘My Octopus Teacher’. Craig stond op een moeilijk punt in zijn leven en heeft oprecht lessen geleerd van deze octopus. Over haar leven, maar ook over zijn eigen. Door haar te bestuderen en te leren hoe ze haar leven leidde, kon hij reflecteren op zijn eigen leven en op de wereld.

Wat mij erg raakte in de film was het enorme doorzettingsvermogen van de octopus. Nadat ze aangevallen was door pyjama haaien en een complete tentakel verloren had, was ze erg erg slecht aan toe. Ze lag bijna op sterven. Toch is het haar gelukt om hier doorheen te komen en groeide er na één week al een nieuwe mini tentakel terug. Na een aantal maanden was de tentakel volledig terug gegroeid. Dit is haar helemaal alleen gelukt, zonder hulp van iemand. Toen dit gebeurde, voelde Craig zich er deels verantwoordelijk voor. Hij voelde zo’n sterke empathie voor haar, dat hij bijna voelde alsof dit hem was overkomen. Dit psychologische proces zette hem aan het denken over zijn eigen leven en dood. Hij begon te denken aan zijn familie en voelde zich enorm kwetsbaar. Hij werd gevoeliger tegenover anderen en de natuur door deze gebeurtenis, meer empathisch.

Ik vond het ook erg mooi om te zien hoe hij, nadat hij zijn passie eigenlijk verloren had, terugging naar zijn jeugd om te kijken wat hij toen leuk vond om te doen, om te kijken of hij dit kon gebruiken voor een plan voor wat hij nu wilde gaan doen. Dat vind ik ook een belangrijke les, zoek op in het leven waar je blij van wordt en wees niet te bang dat datgene niet realistisch is of niet genoeg geld op gaat leveren, of dat je er niet succesvol van wordt. Geluk zit soms echt in de simpele dingen en zo kan je een heel mooi leven leiden terwijl dat het voor de buitenwereld misschien helemaal niet als succesvol gezien wordt.

Volgens Craig was de belangrijkste les die zij hem leerde dat mensen onderdeel zijn van de natuur, niet simpelweg bezoekers. Dit vind ik ook een heel belangrijke les. Het was voor mij ook zo verrassend om te zien hoe hij echt een band opbouwde met haar. Zij leerde hem echt vertrouwen en zocht contact op met hem. Soms is het zo belangrijk om te realiseren dat wij als mensen helemaal niet zo ver weg staan van de natuur, van dieren. Als meer mensen zich dat beseften zouden we misschien een stuk beter met de natuur omgaan. Deze documentaire geeft je wel even weer die ‘eye-opener’. Het laat hoe ongelooflijk prachtig en magisch de oceanen zijn en belangrijk het is om deze te beschermen. Ook door te zien hoe ongelooflijk intelligent een octopus is. Ze leert echt van haar fouten, en verbetert in haar technieken om bijvoorbeeld prooien te vangen of een haai aanval te overleven.

Ik vond het ook erg belangrijk, maar wel heftig om te zien dat Craig zag dat de octopus aangevallen ging worden door haaien, maar zich er buiten hield. Hij wilde ergens heel graag dit proces onderbreken en haar helpen, maar hij wisten, je moet dit natuurlijke proces, dit ecosysteem niet verstoren. Sommige dingen in het leven gebeuren, of je het nu wilt of niet. Sommige dingen liggen buiten je controle en dat moet je accepteren, in plaats van proberen de controle te krijgen over iets wat niet binnen jouw verantwoordelijkheden hoort.

Tot slot (en dit is een flinke spoiler) raakte het mij zó enorm, om te zien dat octopussen hun eigen leven opofferen om kinderen te krijgen. Voor een octopus betekent het paringsseizoen het einde van hun leven en toch werken ze daar naartoe. Tijdens de zwangerschap focussen ze zich alleen op het voeden van hun baby’s terwijl ze zelf langzaam aan het sterven zijn. Ik merk heel erg dat in deze westerse, kapitalistische, maatschappij individualisme een groot onderdeel is. Het is bijna iedereen voor zichzelf, iedereen is gefocust op zijn eigen leven en werken om succesvol te worden. Zorgen voor de mensen om je heen lijkt minder belangrijk te worden en dat terwijl dat zó essentieel is om een vervullend leven te leiden. Een stukje onbaatzuchtigheid is, vind ik, belangrijk in deze maatschappij. Als iedereen wat onbaatzuchtiger was, zouden we veel beter voor elkaar en deze wereld zorgen.

Al bij al valt er enorm veel na te denken en te leren van deze documentaire. Het is geen normale natuurdocumentaire, het is meer psychologisch. Je voelt je echt verbonden met de octopus en haar leven en het is zo indrukwekkend om deze onderwaterwereld van zo dichtbij mee te maken en te kunnen bewonderen. Na deze ervaring is Craig Foster ook de mede oprichter geworden van de Sea Change Project, een project dat zich wijdt aan het beschermen van de onderwaterwereld.