Door: Maureen Vreeburg
Ik ben altijd erg gefascineerd geweest door tijdreizen. Als kind wilde ik met mijn zus al een tijdmachine bouwen uit een kartonnen doos. In mijn tienerjaren wilde ik altijd terug in de tijd naar de 60’s, om in de tijd van de early The Kinks te leven. Recentelijk heb ik nog een droom gehad over hoe ik terug in de tijd ging van mijn eigen jeugd.
Daarom ben ik ook altijd erg geïnteresseerd geweest in films die hierover gaan. Tijdreizen is iets wat al jaren en jaren onderzocht wordt en over gespeculeerd wordt, daarom zijn er ook veel theorieën en ideeën over. Het is ook iets waar veel individuen over nadenken. “Oh, als ik toch terug in de tijd kon, dan zou ik…”. Nu hoor ik mensen wel een zeggen dat ze vooruit in de tijd zouden willen kunnen, zodat ze de periode van Corona kunnen skippen. Ik wil graag de verschillende interpretaties van vier van mijn favoriete tijdreisfilms analyseren.
Tekening door: Maureen Vreeburg
*Spoiler alert*
Back To The Future
Back To The Future is een sci-fi comedy uit 1985, geregisseerd door Robert Zemeckis. De tiener Marty McFly raakt bevriend met een excentrieke wetenschapper, Doc Brown, die een tijdmachine gebouwd heeft in een Delorean auto. Marty wordt hiermee perongeluk 30 jaar terug in de tijd gestuurd, waar hij vast komt te zitten en er bijna voor zorgt dat hij niet geboren zou worden. Deze film laat het ‘classic’ idee van tijdreizen zien. Marty McFly reist terug in de tijd met een auto, de ‘Time-traveling Delorean Automobile’. Dit is een omgebouwde Delorean die wordt aangedreven door Plutonium. Doc heeft een flux capacitor in de Delorean gebouwd. Dit is een fictieve component die er voor zorgt dat tijdreizen mogelijk is. Marty reist terug in de tijd, 30 jaar in het verleden, en komt daar vast te zitten. Hij zorgt er per ongeluk voor dat zijn moeder voor hem valt, in plaats van voor zijn vader. Hiermee heeft hij er voor gezorgd dat hij niet geboren zou kunnen worden. Deze film benoemt dat iedereen zou kunnen tijdreizen, zolang je er het goede middel voor hebt. Het tijdreizen kan gedaan worden dankzij een door een mens in elkaar gezet voertuig en je kan zelf aangeven waar je heen wilt. Dit beeld van tijdreizen komt ook veel terug in cartoons.
About Time
About Time is een romantische comedy uit 2013, geregisseerd door Richard Curtis. De film gaat over Tim, die op 21-jarige leeftijd van zijn vader te horen krijgt dat de mannen in zijn familie terug in de tijd kunnen reizen binnen hun eigen leven. Dit heeft enorme impact op Tim’s leven, omdat als er iets mis gaat in zijn leven kan hij steeds teruggaan in de tijd om dit aan te passen.
Hier kunnen alleen specifieke personen terug in de tijd van hun eigen leven. Ze moeten dan in een donkere ruimte gaan staan, hun handen tot vuisten maken en terug denken aan het moment waar ze naar terug willen keren. Niet iedereen kan tijdreizen, het zit in je of niet. Tijdens de film gaat hij steeds terug in de tijd om een situatie aan te passen. Nadat Tim een dochter krijgt, gaat hij terug in de tijd om zijn zus’ auto ongeluk tegen te gaan. Als hij vervolgens weer in het heden komt, is zijn dochter nooit geboren en heeft hij ineens een zoon. Zijn vader legt hem uit dat je niet naar een gebeurtenis terug kan gaan voordat je kind geboren is, omdat je zaadcellen heel specifiek een ei uitkiezen en als je terug in de tijd gaat, kan het zijn dat de combinatie anders is en je een ander kind krijgt. Wat ik ongelooflijk mooi vond aan deze film, is dat hij na zijn vader’s dood steeds terug in de tijd ging om met zijn vader te praten. Zo leefde zijn vader eigenlijk nog voort na zijn dood. Alleen het moment dat zijn vrouw beviel van zijn kind, kon hij niet meer terug in de tijd, want dan zou zijn kind veranderen. Dat is ook een aparte interpretatie. Dat je nadat geliefden zijn overleden steeds terug in de tijd kan om ze weer te zien. Dat maakt iemand loslaten wel veel moeilijker. Aan het einde van de film leer hij ook beter met zijn gave om te gaan. Hij beleeft een tijdje een dag steeds 2x, de eerste keer raakt hij gefrustreerd om alles en neemt hij veel dingen voor lief, en de 2e keer neemt hij tijd om van elk moment te genieten en ziet hij alle kleine mooie dingen van een dag. Totdat hij zo tevreden is dat hij eigenlijk nooit meer terug reist. Maar op die manier leef je eigenlijk ook langer, omdat je je leven 2x zo lang kan maken of zelfs meer. Ook kan je terug in de tijd gaan en vervolgens niet meer terug naar het heden gaan, zodat je eigenlijk eeuwig kan voortleven.
The Butterfly Effect
The Butterfly Effect is een drama uit 2004, geregisseerd door Eric Bress en J. Mackye Gruber. De film gaat over Evan Treborn. Hij lijdt aan een soort black-outs, waardoor hij steeds stukken mist van zijn leven. Uiteindelijk leert hij deze terug te krijgen en ze aan te passen door middel van een dagboek.
Deze film gaat over het principe dat elke kleine beslissing die je maakt een enorme impact heeft op alles om je heen.
De film is gebaseerd op het gelijknamige vlindereffect. De term staat voor dat een kleine gebeurtenis per stap een steeds groter effect kan veroorzaken. Op school leerde ik dit te vergelijken met een druppel die in water valt. Deze druppel creëert cirkels om zich heen en deze cirkels worden steeds groter. De term wordt veel gebruikt in de chaostheorie, een gebied binnen de wiskunde. Deze term is later overgenomen in de cultuur en daar is de film een goed voorbeeld van. De film laat eigenlijk hetzelfde zien, alleen interpreteert de filmmaker de theorie niet op wiskunde aspecten, maar op levens van mensen. Het is het idee dat elke keuze die je maakt je toekomst enorm kan bepalen. Dus als je terug in de tijd gaat en een klein onderdeel anders doet, kan je toekomst er compleet anders uit zien. Het concept tijdreizen is hier neergezet als iets bovennatuurlijks, als een speciale superkracht die Evan heeft. Misschien is hij wel de enige die dit kan.
Donnie Darko
Donnie Darko is een sci-fi drama uit 2001, geregisseerd door Richard Kelly. De film gaat over de misfit tiener Donnie Darko, die nadat een motor van een vliegtuig uit de lucht is gevallen en precies in zijn slaapkamer is gestort, steeds visioenen krijgt. In deze visioenen ziet hij een man in een konijnenpak, genaamd Frank, die hem vertelt dat de wereld over 28 dagen zal eindigen en hem vertelt meerdere misdrijven te plegen. Hij lijkt aan hallucinaties te lijden en krijgt hiervoor therapie en medicatie.
Dit is een heel aparte cult film. Een echte ‘mindfuck’ film. Er zit een hoop achter deze film die je op het eerste oog niet ziet. Doordat bij de re-release in 2003 van de film Richard Kelly pagina’s van het fictieve boek The Philosophy of Time Travel heeft toegevoegd, zijn een hoop dingen duidelijker geworden, maar wel veel ingewikkelder. Er zijn verschillende verklaringen over de film, maar deze vond ik heel interessant. Het plot van deze film draait eigenlijk om het boek The Philosophy of Time Travel, geschreven door een karakter uit de film, Roberta Sparrow, oftewel ‘Grandma Death’. Er komen verschillende parallelle tijdlijnen voor in de film. Het grootste deel van de film speelt zich af in de secundaire tijdlijn: ‘the tangent universe’. Deze tijdlijn begint kort vóór de motor van het vliegtuig naar beneden stort en gaat binnenkort weer in elkaar storten. Frank is een jongen die vermoord is in de secundaire tijdlijn. Hierdoor kan hij tijdreizen en reist hij terug in de tijd naar voordat hij vermoord was om Donnie te helpen. Donnie moet er namelijk voor zorgen dat de tijdlijn veilig in elkaar kan storten zonder complicaties voor de primaire tijdlijn, die je aan het einde van de film kort ziet. Donnie lijdt dus helemaal niet aan hallucinaties, tijdreizen bestaat namelijk echt in de film. Deze film laat een heel andere kant van tijdreizen zien. Niet zo zeer de invloed die een verandering op je leven heeft, maar meer over het tijdreizen zelf en over het ontstaan van meerdere tijdlijnen. In Donnie Darko zou eigenlijk ook iedereen kunnen tijdreizen. De voorwaarde is alleen dat je dood moet gaan in de tangent universe en verbonden moet zijn aan het persoon die is uitgekozen om de tijdlijn veilig in elkaar te laten storten. Appeltje eitje toch? Daarom kon Frank ook tijdreizen. In principe zou Gretchen, Donnie’s vriendin die gedood werd aan het einde van de film, ook kunnen tijdreizen, ook al komt dit in de film niet voor.*
Veel moderne tijdreisfilms gaan eigenlijk om het principe dat je niet je eigen fouten altijd moet willen herstellen, omdat anders je leven er compleet anders uit had kunnen zien en je misschien wel niet andere fantastische dingen meegemaakt zou hebben die je nu wel meegemaakt hebt of nog gaat meemaken. Als ik die mogelijkheid had, zoals Tim in About Time, zou ik ook constant gaan overdenken of ik iets niet beter had kunnen doen of zeggen, wat ik nu al veel doe, maar dan ga je ze steeds aanpassen en ik denk dat ik er dan ook achter zou komen dat dat het niet beter gaat maken. Fouten horen bij het leven en je leert ervan. De film Donnie Darko noemt eigenlijk dat er dus meerdere tijdlijnen kunnen bestaan, parallelle universums. En dat er een grootse kracht is, waar wij ons niet van bewust zijn, die de wereld kan beïnvloeden en mensen kan manipuleren zodat ze de primaire tijdlijn kunnen redden. Al bij al is er zoveel wat er over tijdreizen gefantaseerd kan worden, wat het heel mysterieus en interessant maakt. Er zijn nog zóveel meer films en series waarin je het terug ziet komen, denk aan de huidig populaire serie Dark. Ook al zou ik zelf nooit willen tijdreizen als het zou bestaan, vind ik het wel onwijs boeiend om er films over te kijken!
*Dit is een bekrompen samenvatting van een uitgebreide uitleg die je hier kunt lezen:
Comments